Ж
*****
жаба, -ы — таран къиб
жабий, -ья, -ье — таран къипрен
жабо, нескл., с.- перемдал жедай акъа буькме
жабры, жабр, ед. жабра, -ы — балугъдин жигерар
жаворонок, -нка — пIапIиш нуькI.
жадина, -ы, м. и ж. — пис темягькар, къаних, мискьи кас.
жадничать, -аю, -ает — 1. къанихвал авун, темягькарвал авун, азгъунвал авун. 2. мискьивал авун, кIевивал авун.
жадность, -и — 1. къанихвал, азгъунвал, темягькарвал. 2. мискьивал, кIевивал.
жадный; кр. ф. -ден, -дна, -дно, жадны — къанихди
жажда, -ы — 1. цихъ къанихвал, сусамишвал. 2. пер. къанихвал, тамарзувал, гзаф кIан хьун.
жаждать, -ду, -дет — 1. цихъ къаних хьун, сусамиш хьун. 2. пер. тамарзу хьун, къаних хьун, гзаф кIан хьун.
жаждущий-кьур акъатзай
жакет, -а — 1. виликди итимрин куьруь пенжек хьтинди. гила дишегьлийрин куьруь, винелай алукIдай партал.
жакетик, -а — гъвечIи жакет
жаккард, -а (жаккардовая ткань, жаккардовые переплетения, разг.) — парчадин са жинс
жалеть, -ею, -еет — язух атун, язухар чIугун
жалить, жалю, жалит — хуз гун, кIасун
жалкий; кр. ф. -лок, -лка, -лко — язух къведайди, усал
жалко, в знач. сказ. — 1. гьайиф къвезва; язух къвезва; язух я; жаль брата стха язух къвезва. 2. гьайиф; гьайиф къвезва; жаль, что он не приехал гьайиф, ам атанач; ему жаль денег адаз пул гьайиф къвезва.
жало, -а — чIижерин хуз
жалоба, -ы — 1. шикаят, арза; подать жалобу арза гун. 2. арза, шел-хвал; жалобы на одиночество вичин ялгъузвилелай шел-хвал.
жалобный; кр. ф. -бен, -бна язух къведай, язух къведай тегьердин. —
жалобщик, -а — арзаяр гзаф ийидай кас
жалованье, -я (заработная плата) — зегьметдин гьакъи, кIвалахдин гьакъи, мажиб, дуллух.
жаловать, жалую, жалует — 1. пишкешун, багъишун. 2. хатур авун, гьуьрметун. 3. атун.
жаловаться, жалуюсь, жалуется — . шел-хвал авун (жуван гьалдилай, сагъсузвилелай). 2. арза гун, шикаят авун, арза авун.
жалостливый — мергьеметлу, масад язух къведай.
жалость, -и — язух, регьим, язух атун; из жалости язухдай. 2. гьайиф, пашманвал; какая жалость! лап гьайиф! пагь, гьайиф!
жаль, в знач. сказ.- гьайиф къвезва; язух къвезва; язух я; жаль брата стха язух къвезва. 2. гьайиф; гьайиф къвезва; жаль, что он не приехал гьайиф, ам атанач; ему жаль денег адаз пул гьайиф къвезва.
жалюзи, нескл., с. и мн. пенжекъвезва; язух къвезва; язух я; жаль брата стха язух къвезва. 2. гьайиф; гьайиф къвезва; жаль, что он не приехал гьайиф, ам атанач; ему жаль денег адаз пул гьайиф къвезва.рдай авадардай кьелечI кьуларин пердеяр.
жанр, -а- 1. жанр (жуьре, литературада ва искусствода произведениедин са жуьре. 2. яшайиш, майишат къалурзавай шикил). 2. пер. разг. жуьре, къайда, тегьер.
жара, -ы- гужлу чимивал, пис чимивал, зегьем
жаргон, -а-массайри ишлемишзавайди тушир, анжах са социальный группадикай тир инсанри ишлемишзавай, вичихъ кьилдин грамматика ва гафарин асул фонд авачир нугъат.
жаргонизм, -а- жаргондин гаф
жаргонный-жаргондин
жареный, прил.- чрай (гъеридал ва я гьакI цIал).
жарить, жарю, жарит- 1. чурун; къавурмишун (гъеридал, цIал). 2. ккун, чурун (мес. ракъини). 3. пер. разг. гьерекатун, тади авун; гваз эгечIун; жарить на гармошке чIагъандив гваз эгечIун, худда чIагъан ягъун.
жариться, жарюсь, жарится- чурун.
жарища, -и, тв. -ей-гзаф пис чимивал, къатламиш тежер чимивал.
жарка, -и (действие)-чимзавай
жаркий; кр. ф. жарок, жарка, жарко- 1. гзаф чими; кудай. 2. чими; жаркие страны чими уьлквеяр. 3. пер. къизмиш; къизгъин
жарко, нареч. и в знач. сказ.- чимизва
жаркОе, -ого — гъеридал чрай як (верч ва мсб). гъеридал чрай як
жаровня, -и, р. мн. -вен мангъал
жаропонижающий ифин явашардай дарман
жасмин, -а ни галай лацу цуьк
жасминовый-ни галай цуькведин
жатва, -гвен
жатвенный- гвенин
жать 1, жму, жмёт чуькьуьн
жать 2, жну, жнёт гуьн
жвачка, -и, р. мн. -чек гирнагъ, кендур
жвачный-кендурдин
жгут, -кут/ундай еб хьтин зат/
жгутовый- кт/ундай еб хьтин зат/уникай авунвай
жгучий 1 кудай 2 гужлу
ждать, жду, ждёт; прош. ждал, ждала, ждало килигиз акъвазун, гуьзлемишун
жду не дождусь- вил акъатун
же и ж, частица
жевательный — джакьвадай
жевать, жую, жуёт жакьун
жезл, -а и -а гьукум, аса
желание, -я; мурад, кани зат
желанный; кр. ф. -анен, -анна мурад тир
желательный; кр. ф. -лен, -льна
желатин, -а и -у и (в проф. речи) желатина, -ы гьайвандин затIарикай кьелечI экв акъатдай пластинкадин шикилда раснавай дад ва ни галачир ширлинкI, клинж хьтинди, хуьрекрик ва шикилра ишлемишда.
желатиновый-ни галачир ширлинк/дин
желать, -аю, -ает кIан хьун.
желающий-к/анзавай
желе, нескл., с. 1. желатин акадарна емишрин цикай ийидай ширин лахта хьтин недай затI. 2. гьайванрин кIарабар ва маса затIар ргана-ргана ийидай экьи лахта хьтин затI.
железа, -ы, мн. железы, желёз, железам цIумаруф, цIмаруф, организмдиз герек затIар гун ва я зарарлу шейэр: гьекь, кьери яд къецел акъудун патал герек тир шей гьасил ийидай орган.
железка, -и, р. мн. -зок (от железо)
железнодорожный ракьун рекьин; ракьун рекьерин.
железный 1. ракьун. 2. ракь хьтин мягькем, кIеви; гужлу.
железо, -а 1. ракь. 2. ракьар; ракьун шейэр. 3. мед. ракь квай дарман.
желтеть, -ею, -еет 1. хъипи хьун; къиб ягъун. 2. хъипи хьана акун.
желтизна, -ы хъипивал; хъипи тIехв.
желтоватый-хъипивал алай
желток, -тка какадин къиб.
желторотый 1.кIуф хъипи (нуькI, шараг).
2. таза, шек, тежрибасуз, цак аламай (жегьил).
желтуха, -и саралух (азар).
желудёвый-мегьверин, мегъуьн.
желудок, -дка хук (къене авай руфун); руфун.
желудочный-хуквадин; руфунин.
жеманиться, -нюсь, -нится наз гун, наз маса гун; наз гудай кьуьруькар авун.
жеманно, нареч.-наз гуз
жеманность, -и-наз гун
жеманный; кр. ф. -анен, -анна-наз гудай, назвал квай, назанивилин.
жемчуг, -а, мн. -а, -ов инжи, гевгьер -лацу, хъипи ва чIулав рангунин жуьреба-жуьре тав акъатай нур гудай элкъвей багьа хат
жемчужина, -ы 1. гевгьердин са твар, хат.
2. . хазина, лап багьа затI, гевгьер, жавагьир
жемчужный-1. гевгьердин, гевгьеррин; гевгьеррикай авур. 2. пер. гевгьердин, гевгьер хьтин.
жена, -ы, мн. жёны, жён паб
женатый паб гъанвай, паб авай, эвленмиш хьанвай
женить, женю, женит эвленмишун, паб гъун, паб къачун, мехъер авун.
женитьба, -ы, р. мн. -итьб-эвленмиш хьун, паб къачун, мехъер авун
жениться, женюсь, женится-эвленмиш хьун, жуваз (вичиз) паб къачун
жених, -а ччам; адахли гада, свас це лагьанвай гада; свас кIанзавай гада.
жениховский-чамдин
женишок, -шка- чам-чам
женолюб, -а-дишегьлийрал рикI алай итим
женоненавистник, -а папар (дишегьлияр) такIан кас, абрувай яргъаз жедай кас.
женский-папан; папарин (дишегьлидин; дишегьлийрин
женственно, нареч.-дишегьливал
женственность, -и-дишегьливал
женственный; кр. ф. -вен и -венен, -венна
женщина, -ы паб, дишегьли
женьшень, -я-женьшень
жердь, -и, мн. -и, -ей пая; ттар (атIай яргъи руькуьн хьтин).
жеребец, -бца, тв. -бцом, р. мн. -бцов айгъур (эркек балкIан).
жеребьёвка, -и, р. мн. -вок-чип вигьин; производить жеребьёвку чип вигьин.
жерло, -а, мн. жерла, жерл сив (тупунин, къуйдин, кудай дагъдин).
жертва, -ы 1. къурбан (къупбанд).
2. телефвал; телеф хьун;
жертвовать, -твую, -твует-1. къурбанд авун. 2. игьсан авун; багъишун; садакьа авун.
жертвоприношение, -я-къурбанд авун.
жест, -а 1. рахадайла гъил, гъилер, кьил юзурун; гъилин, кьилин ишараяр.
2. къалурун патал тир гьакIан гьерекатар
жестикулировать, -рую, -рует-жестар авун, гъилер юзурун, гъилеривди кьуьруькар-ишараяр авун (рахадайла).
жестикуляция, -и жестар; жестар авун, гъилеривди ишараяр авун, гъилер юзурун.
жестокий; кр. ф. -ок, -ока 1. регьимсуз, инсафсуз, залум; кIеви къван хьтин рикI авай. 2. инсафсузвилин, регьимсузвилин, залумвилин. 3. пис кIеви.
жестоко, нареч.-залумвилелди, инсафсузвилелди
жестокосердный—икIе регьим авачир, регьимсуз рикI авай, къван хьтин рикI авай.
жестокость, -и- регьимсузвал, инсафсузвал, зулумкарвал.
жесть, -кьелечI ракь, табагъ ракь (гзафни-гзаф кьелечI лацу къат янавай).
жестяной — кьелечI лацу ракьун
жетон, -ракьуникай авур лишан
жетончик, -а-ракьуникай авур лишан
жечь, -1. кун, цIай ягъун, цIай яна кун.
2. ккун.
жечься, — кун.
жёваный, прил.-жакьвай.
жёлтый — хъипи.
жёлудь, -я, мн. -и, -ей-мегъв (мегъуьн ттаран емиш).
жёлчь, -и и желчь, -и- 1. туькьуьл (къене авай лекьинихъ жедай). 2. пер. ажугъ, хъел.
жёнушка, -и, р. мн. -шек
жёрнов, -а, мн. жернова, -вов
жёсткий — 1. кIеви.
2. векъи. (хъуьтуьлди тушир, гьакIан адетдин)
жёстко, нареч.-регьимсузвилелди, залумкарвилелди
жёсткость, -и-регьимсузвал, инсафсузвал, зулумкарвал.
жжение, -я-кун
жжёный, прил.-1. кайи. 2. акъугърай; алуграй.
живее, сравн. ст.-фад, гужлуз кар ийидай;
живительный — чан гъидай, дири ийидай, къуват кутадай
живность, — кIвалин къушар.
живо, — 1. лап ачухдиз, лап тирвал.
2. гзаф ашкъидалди, диривилелди. 3. тадиз, фад
живой — 1. чан алай, дири.
2. гьакъикъи, халис.
3. цицIи; дири; зиринг; дири (зиринг) аял.
4. кар ийидай, дири, активный; иштираквал.
5. ачух, маналу.
6. кIеви, рикIел аламукьдай, эсер ийидай.
7. дири ийидай
живописец, -рангаралди затIарин суьретар чIугвадай художник.
живописный — 1. живописдин, суьретар чIугунин.
2. гуьрчег, гуьзел акунар; гуьрчег акунар авай (шикилар авай) рехъ.
живопись — 1. рангаралди затIарин шикилар чIугунин устIарвал.
2. гьа тегьерда чIугур шикилар
живородящий — балаяр чан алаз хадай (гьайван)
живот -руфун
животик, -руфун
животное, — гьайван
животрепещущий -лап важиблу, лап чарасуз къенин йкъан (месэла).
живучесть, -1. чандин кIевивал, яргъалди яшамиш хьуниз къабилвал, дурумлувал.
2. яргъалди амукьдай хесет, дурумлувал.
живучий, прил.-1. ччан кIеви, яргъалди яшамиш жедай, дурумлу; живучий человек ччан кIеви (яргъалди яшамиш жедай) инсан. 2. яргъалди амукьдай, дурумлу; живучий обычай яргъалди амукьдай адет.
живьём, нареч.-ччаналамаз
жиголо, нескл., м.-
жид, -1. жими; жидкий клей жими киленж. 2. кьери; жидкие волосы кьери чIарар. 3. пер. буш; зайиф.
жиденький— жими
жидкий; кр. ф. жидок, жидка, жидко- 1. жими; жидкий клей жими киленж. 2. кьери; жидкие волосы кьери чIарар. 3. пер. буш; зайиф.
жизнедеятельность, -ж мн. нет. 1. уьмуьрдин диривилин кIвалах. 2. уьмуьрда авур кIвалахар.
жизнедеятельный—1. яшамиш хьуниз къабилвал авай. 2. дири, кар ийидай, кар алакьдай.
жизнелюб, —уьмуьр к/андай кас
жизнелюбивый- уьмуьр к/андай кас
жизненно, нареч.-уьмуьрдин
жизненный; кр. ф. -ен, -енна-уьмуьрдин
жизнеобеспечение, -уьмуьр кьиле тухун
жизнерадостный; кр. ф. -тен, -тна- шад
жизнеутверждающий-
жизнь, -уьмуьр
жила 1, -ы, ж. (кровеносный сосуд, сухожилие; геол.; тех.)-дамар
жила 2, -ы, м. и ж. (скупой человек)-ччан къачудай кас
жилет, — хилер галачир дуьшлуьк хьтинди
жилетик, -пиджакдин кIаникай алукIдай
жилец, жильца, тв. -ом, р. мн. -ов-1. кIвале яшамиш жезвайди, кIвале ацукьнавайди (киридихъ, къиметдихъ); мой жилец зи кIвале ацукьнавайди; я принял к себе одного жильца за жувахъ галаз (ва я жуван) кIвале сад ацукьарна. 2. яшамиш жезвай кас. ♦ не жилец на свете яргъалди амукьдайди туш, уьмуьр тIимил ама.
жилистость, -дамарар еке
жилистый-дамарар еке
жилище, -яшамиш жедай чка
жилищный- яшамиш жедай чкадин
жилка, -и, р. мн. жилок-шуьк/уь дамар
жилой-инсанар яшамиш жезвай
жилплощадь, -яшамиш жедай к/вал
жильё, -кIвал
жимолостный-
жимолость, -и
жир, -а и -у, предл. в жире и в жиру, мн. -ы, -ов-пи
жираф, -а и жирафа, -Африкадин чими уьлквейра жедай гардан яргъи, кIвачерал гзаф кьакьан, хъипи къумадин рангунин йис алай гирнагъдай гьайван
жиреть, -ею, -еет-пияр кIватI хьун
жирность, -пи гзаф алай
жирный; кр. ф. жирен, жирна, жирно, жирны- пиди кьунвай
жировик, -пи
житейский-яшамиш жез жедай
житель, -яшамиш жезвай кас
жительство, -яшамиш хьун
житие, -я, тв. житием, предл. о житии, мн. -я, -ий, -ям-яшамиш жезвай чка
жить, живу, живёт; прош. жил, жила, жило-яшамиш хьун
житьё, -яшамиш жедай чка
жлоб, -а-жлоб
жмот, -гъил ачух тушир инсан
жмурить, -рю, -рит-вилер агажун
жмуриться, -рюсь, -рится-вилер агажун
жнец, -а, тв. -ом, р. мн. -ов-бичинчи
жокей, -балкIанар чукурдай чкада вичин пеше балкIандал акьахна чукурун тир къуллугъчи
жонглёр, -1. циркина санлай са шумуд затI цавуз акъудиз. кьан хъийиз уюнар ийидай артист. 2. пер. гьуьжетрин чIавуз фактарикай вичиз кIандайвал, вичиз менфят тирвал хийир къачудай кас
жонглёрский-циркина санлай са шумуд зат/ цавуз акъудиз кьан хъийиз уюнар айиз жезвай
жонглировать, -рую, -рует-циркина санлай са шумуд зат/ цавуз акъудиз кьан хъийиз уюнар авун
жребий, -1. чип. 2. пер. уст. кьисмет, бахт.
жрец, -а, тв. -ом, р. мн. -ов-1. жрец (язычникрин динда къурбандар тукIвадай, кьабулдай, ибадат ийидай диндин къуллугъчи). 2. пер. (илимдин, искусстводин) рекье ччан эцигнавай кас, илимдин къуллугъчи.
жужелица, -ы,- пис ни галай кьеж акъуддай пепе.
жужжание, -жж-жж ван
жужжать, жужжу, жужжит-жж-жж авун
жук, -жж-жж ийизвай пепе
жулик, -луту
жульё, -угъри
жульничать, -аю, -ает-лутувал авун
журавлёнок, -нка, мн. -лята, -лят
журавлик, -дурна
журавлиный- дурнайрин
журавль, -дурна
журнал, -макъалаяр
журналист, -газетра ва журналра кIвалахдай ва макъалаяр кхьин пеше тир кас
журналистика, -газетда ва журналра к/валахдай ва макъалаяр кхьин пеше
журналистка, -и, р. мн. -ток-газетда ва журналра к/впалахдай ва макъалаяр кхьин пеше
журнальный-макъаладин
журфак, — журналистикадин факультет
журчание, -булахдин ван
журчать, -чит- жур-жур авун
жуткий; кр. ф. жуток, жутка, жутко-гзаф пис
жутко, нареч. и в знач. сказ.-кич/евал алаз
жуть, -писди
жучок, жучка-пепе
ЖЭК, -а (сокр.: жилищно-эксплуатационная контора)-жэк
жюльен, -а-жюльен
жюри, нескл., —1. выставкайра, конкурсра премияр, багъишар низ гана кIандатIа тайинардай комиссия. 2. спортдин къугъунра судья.