Г
*****
га, нескл., м. и с. — гектар
габарит, -а — лап чIехи кьадардин затI
габаритный — габаритдин
гавканье, -я — элуькьун, амп ягъун
гавкать, -аю, -ает — элуькьун, зун элуькьзава, ам элуькьзава
гавкнуть, -ну, -нет — элуькьун
гад, -а- 1. (зоол.) мурдар, гъуьлягъ, илан (гъуьлягъдин жуьре гьайванар). 2. (перенос . разг.) мурдар, мурдар кас.
гадалка, -и, р. мн. -лок — фалчи паб, кихлигдайди
гадальный — фал вегьедайди
гадание, -я- фал вегьин
гадать, -аю, -ает — фал вегьин
гадёныш, -а, тв. -ем — (перенос) гъвечIи илан
гадина, -ы — мурдар, гъуьлягъ (в перенос.) чIуру инсан
гадить, гажу, гадит — къацIурун
гадкий; кр. ф. гадок, гадка, гадко — такIан къведай шей ва кас.
гадость, -и- такIан къведай затI
гадюка, -и — 1. гуьрзе (ядай зегьерлу гъуьлягъ). 2. пер. разг. гъуьлягъ, мурдар (дишегьли).
гадючник, -а- гъуьлягъар жезвай чка
газ, -а и -у, предл. на газе и на газу — газ
газель, -и — жейранрин жуьрейрикай са гьайван
газета, -ы — газет; газетар (мн.ч.)
газетёнка, -и, р. мн. -нок -гъвечIи са газет
газетный — газетдин
газетчик, -а — газетар маса гудай кас
газировка, -и — газ квай ва рангуна тунвай ширин яд
газовый-газдин
газон, -а -багьда, бульварда, паркда цанвай аскIандиз ва сад хьиз мукIратIдив хкатIнавай къацу векь; гьам авай чка
газообмен, -а
газопровод, -а — газ физвай турба
газопроводный-газ физвай турбадин
гаишник, -а-1. капиталист уьлквейра ва виликди пачагьдин Россияда революциядин аксина женг тухун патал ва къайда хуьн патал тир буржуазиядин гьукуматрин идара, тешкилат
гайка, -и, р. мн. гаек- болтдин кьилел гьалдай къене резбе атIанвай, пич квай тIеквен авай ракьун кIус
гайморит, -а-кIватI хьанвай ирин, гъура
галантерея, -и-туалетдиз ва безетмишуниз герек тир рекъер, багъар, щёткаяр, элжекар ва мсб
галантность, -и- кьадардилай артух назиквал, эдеблувал.
галантный; кр. ф. -тен, -тна- кьадардилай артух назик, эдеблу.
галдеть, -дит- къал авун, гьай-гьуй ттун, ван-сес авун.
галдёж, -ежа, тв. -ом- къал, ван-сес, гьай-гьуй.
галерея, -и- 1. яргъи, гьяркьуь ва экуь дегьлиз хьтин къав алай рехъ; шуьшебенд айван. 2. театрда вине авай ярус-балхун. 3. дяведин дараматра ччилин кIаникай тухванвай рехъ. 4. картинаяр, шикилар авай дарамат. 5. пер. яргъи жерге, цIиргъ
галетный-галетдин
галеты, -ет, ед. -ета, -ы- печениедин са жуьре, кьурай кьелечI тIунутI
галстук, -а- галстук (гарданда твадай).
галстучный-галстукдин.
гам, -а и -у- къал, ван-сес.
гамак, -а- къаткун патал кьве кьил кьве ттарал кутIунна куьрснавай чилинин перпилаг-тахт
гамачный-гамакдин
гамбит, -а-гамбит
гамбитный— гамбитдин
гамма-лучи, -ей- (1. музыкада сад садан гуьгъуьнлай галай-галайвал агъуз жезвай ва я хкаж жезвай сесерин жерге. 2. пер. са жинсиникай тир, амма жуьреба-жуьре дегишвилер авай затIарин, сифетрин, рангарин, галай-галайвал къвезвай жерге).
гантели, -ей, ед. -тель, -и-гантели
гараж, -а, тв. -ом-автомобилар акъваздай, хуьдай ва кьезил ремонт ийидай чка
гаражный-гараждин
гарантийный-заминвилин
гарантирование, -я-заминвал
гарантированный; кр. ф. -ан, -ана-замин авунвай
гарантировать, -рую, -рует- замин хьун, заминвал авун; заминвилелди таъмин авун.
гарантия, -и-заминвал ,гарантия.
гардероб, -а-1. парталар твадай шкаф. 2. клубдиз, театрдиз ва гъахьтин масанриз атайбрун парталар хуьдай чка. 3. са касдин вири парталар).
гардеробная, -ой- 1. парталар твадай шкаф. 2. клубдиз, театрдиз ва гъахьтин масанриз атайбрун парталар хуьдай чка. 3. са касдин вири парталар).
гардеробный-гардеробдин
гардеробщик, -а- гардеробдин къуллугъчи, парталар хуьдайди.
гарем, -а- 1. виликди мусурманрин кIвалера дишегьлияр жедай пай. 2. садан папар. 3. садан ашна папар.
гаркнуть, -ну, -нет- кIевиз гьараюн, гьарайна лугьун; къив гун, гьарай гун.
гармоничность, -и- 1. гармония, сад садав кьун, кутугайвал; дуьзгуьнвал. 2. гармония (музыкадин теориядин са хел).
гармоничный; кр. ф. -чен, -чна-гармония авай, хъсандиз кьур, сад садав кьур; иер кутугай.
гармония, -и (благозвучие; согласие)- 1. гармония, сад садав кьун, кутугайвал; дуьзгуьнвал. 2. гармония (музыкадин теориядин са хел).
гармонь, -и- чIагъан
гармошка, -и, р. мн. -шек -гъвечIи чIагъан
гарнизон, -а- къеледа ва я шегьерда авай кьушун
гарнизонный- гарнизондин
гарнир, -а- (якIун ва я балугьдин хуьрекдихъ, мес. котлетрихъ галай, бустандин мейвайрикай ва масабрукай чрай алава недай затI).
гарнитур, -а (комплект)- са жинсиникай тир, са кардиз герек тир затIарин вири квай кIватIал, десте.
гарнитура, -ы (шрифт)
гарпун, -а-гьуьлуьн чIехи гьайванар ягъун патал еб галай яргъи жида хьтин яракь.
гасить, гашу, гасит- туьхуьрун, хъуьткъуьрун, хкадрун. 2. пер. куьтягьун, алудун (бурж). 3. пер. къуватдай вигьин, амал аламукь тийирвал авун (мес. печать гьалчуналди маркаяр). гасить известь хам киреж яд илична гьазурун.
гаситься, гасится-
гаснуть, -нет; прош. гас и гаснул, гасла-хкахьун, хъуьткъуьнун, туьхуьнун. 2. пер. зайиф хьун, такьатдай аватун.
гастарбайтер, -а
гастрит, -а-руфунин, хукдин азардин са жуьре.
гастролёр, -а-гастролдиз атанвай артист. 2. пер. вичин къуллугъ мукьвал-мукьвал дегишардай кас; са кар вахтуналди ва гьакI дуьшуьшдилай дуьшуьшдалди бегьемардай кас.
гастроли, -ей и гастроль, -и-гастролёрвал авун; гастролдиз атун (фин).
гастролировать, -рую, -рует-гастролёрвал авун; гастролдиз атун (фин).
гастрольный-гастролийрин
гастроном, -а-дадлу зериф тIуьнар чидай ва абрал рикI алай кас.
гастрономический-гастрономиядин.
гастрономия, -и- тIуьнин, недай затIарин лезет, дад чир хьун ва абур гьазурунин устадвал. 2. недай дадлу затIарин ва продуктрин умуми тIвар.
гашение, -я-туьхуьрун, хъуьткъуьрун, хкадрун
гашёный, прил.-гашёная известь яд илична гьазурай киреж.
гашиш, -а и -у, тв. -ем-тиръяк хьтин бейгьуш ийидай затI.
гвалт, -а- къал, ван-сес, гьарай-эвер, гьай-гьуй.
гвардия, -и-кьушундин са махсус десте; сечме кьушундин десте.
гвоздик, -а-мих.
гвоздика, -и-хъсан ни къведай са цуьк.
гвоздь, -я, мн. -и, -ей-мих; мисмар.
где-либо-сана, са чкада, гьина хьайитIани сана.
где-нибудь-сана, са чкада, гьина хьайитIани сана.
где-то- гьина ятIани сана.
геенна, -ы (ад)-гьайвандин са жуьре
гейша, -и, тв. -ей
гель, -я-гейша
гендиректор, -а-гендиректор
генезис, -атуьретмиш хьун, арадал атун; са идея, система, са культурадин гьал туьретмиш хьунин история.
генерал, -а-генерал
генеральский-генералдин: генералвилин.
генератор, -а- электрикдин ток гьасил ийидай машин, механизм. 2. паровой машинда котёл; генератордин газ гьасил ийидай пич, газогенератор.
генерировать, -ирую, -ирует-яратмищун; расун; туькIуьрун; эцигун;
генетика, -и-организмар туьретмиш хьунин, развивать хьунин ва квай хесетар ирсинай садакай садак финин шартIар ахтармишдай биологиядин са хел.
гениальность, -и-акьалтIай хъсан, тежер хьтин
гениальный; кр. ф. -лен, -льна- гзаф акьуллу, акьалтIай еке зигьин, акьул авай. 2. анжах генийдивай, гзаф еке зигьин авай касдивай яратмишиз жедай, гьадаз хас тир. 3. акьалтIай хъсан, тежер хьтин.
гений, -я-гзаф акьуллу кас, гзаф зурба акьулдин иеси. 2. гзаф зурба акьул. 3. римлуйрин мифологияда аллагьрикай сад, инсандиз куьмекдай, инсан хуьдай аллагь, хъсан жин.
генпрокурор, -а-генпрокурор
географ, -а-географиядин специалист алим.
географический-географиядиз талукь тир
география, -и-география.
геология, -и-ччилин чкал-къабух, ам туькIуьр хьанвай тегьер ва ана жезвай дегишвилер чирдай илим.
гепард, -а-гьайвандин са жуьре
гепардовый-гепардин са жуьре
гепатит, -гепатит (гьазардин са жуьре)
герань, -и-кIвалин цуькверин са жуьре.
герб, -а-пачагьлугъдиз, я шегьердиз ва я са несилдиз -фамилиядиз махсус лишан; мес. СССР-дин гербдал кIутадинни мукалдин шикил ала.
гербарий, -я-кьурурай, ччиляй экъечIдай затIарин-хъчарин, пешерин ва масабрун коллекция.
гербовед, -а-гербовед
гербовый-герб алай.
германский- германиядин.
герметизация, -и-герметизация
герметизированный; кр. ф. -ан, -ана
герметизировать, -рую, -рует
герметичность, -и
герметичный; кр. ф. -чен, -чна-герметический, жуфт (гьава фин тавун патал лап жуфтдиз кIевнавай).
героизм, -а-игитвал.
героика, -и-игитвал
героин, -а-кефи хкаждай, пиянардай, бейгьушардай агъу квай затIар, мес. тиръяк ва мсб
героиновый-героиндин
героиня, -и, р. мн. -инь-игит дишегьли.
героически- игит, игитвал квай; героический пролетариат игит пролетариат. 2. игитвилин; игитвилерин, игитвилер авай. 3. игитрикай, пагьливанрикай кхьенвай.
героический-игитвилин
герой, -я- игит, къагьриман. 2. герой (1. литературадин произведениеда чпикай суьгьбет физвай ксарикай асул кьилин кар ийизвай кас. 2. Советрин гьукуматди гьунарриз, къуллугъриз килигна гудай тIвар).
геройский-игитвилин.
герпес, -а-гьазурдин са жуьре
гестапо, нескл., с.-гестапо
гестаповец, -вца, тв. -вцем, р. мн. -вцев
гетры, гетр, ед. гетра, -ы-гетрияр (парчадин ва я тумажднн зангалар, мес. ботинкайрихъ галаз алукIдай кухар).
гетто, нескл., с.-гетто
гибель, -и- телеф хьун, къирмиш хьун, терг хьун; телефвал.
гибельный; кр. ф. -лен, -льна-телеф ийидай, терг ийидай, къирмишдай, гьелек ийидай.
гибкий; кр. ф. гибок, гибка, гибко-1. таб квай, акIажриз жедай. 2. пер. жуьреба-жуьре четинвилер регьятдиз гьял ийиз жедай; зирек; четинвилерай регьятдиз экъечIиз жедай.
гибкость, -и-таб хьун
гиблый-разг. пуч хьанвай; гзаф пис, са ккуьнизни виже текъвер.
гибнуть, -ну, -нет; прош. гибнул и гиб, гибла-несов. телеф хьун, терг хьун, къирмиш хьун.
гигант, -а-гзаф зурбади (гзаф зурба шей, инсан).
гигантский-гзаф зурба.
гигиена, -ы-яшайишда. сагъламвилин, сагъвал хуьнин шартIар, серенжемар, тедбирар.
гигиенический-гигиенадин: гигиенадиз талукь тир; гигиенадин къайдайрал бине авунвай
гигиеничный; кр. ф. -чен, -чна-гигиенадив кьур. гигиенадин къайдайрив кьур.
гид, — гид
гидра, -ы- къадим. замандин грекрин мифологияда гзаф кьилер алай ва кьил атIай чкадал мад кьил экъечI хъийидай гъуьлягъ -аждагьан. 2. зоол. вирин ятара яшамиш жедай кьулан ттар авачир гьайван.
гиена, -ы (животное)- кафтар, кускафтар гьайван.
гиеновый -кускафтар гьайвандин
гильза, -ы- (1. тфенгдин ичIи патрон. 2. гьа патрондиз ухшар, туьтуьн ттуна пIапIрус ийидай чарчин гильза).
гильзовый-гильзадин
гильотина, -ы-(кьиникьин жаза гузвайдан кьил атIудай машин).
гимн, -а-са государстводин ва я партиядин официальный мани, марш). 2. тарифдин мани, гзаф тариф авун, еке тариф.
гимназист, -а-гимназияда кIелзавай ученик.
гимназия, -и-революциядилай вилик юкьван школа.
гимнаст, -а-гимнастикадин устадвал авай кас.
гимнастёрка, -и, р. мн. -рок-кьушунра формадин партал яз кьабулнавай, винелай алукIдай перемдин са жуьре.
гимнастика, -и-бедендин мускулар мягькемрун ва зирингвал ачухун патал упражненияр, бедендин тербия.
гимнастический-гимнастикадин.
гинеколог, -а-дишегьлидин гьаяйрин органрин азарриз ва абур сагъаруниз талукь илим ва абур сагъардай докторвилин пеше.
гипербола, -ы-1. лит. са вакъиа, са затI, са сифет кьадардилай артух лап екез къалурун. 2. математикада конусдихъ галаз алакъалу какур цIарцIиз лугьудай термин я.
гипермаркет, -а-гипермаркет
гипноз, -а (воздействие внушением)-1. садан рикIе са кар ттуналди, гьакI хьунухь лазим тирвилихъ инандирмишдай эсер авуналди сустарун, адав жуваз кIандай крар ийиз тун. 2. гьа тегьерда эсер авунин къуват, тегьер.
гипнолог, -а-гипнолог
гипнотизёр, -а- гипноз, гипноздин эсер ийиз жедай кас.
гипнотический-
гипотеза, -ы-илимдин вич бегьем субут ийиз тахьанвай, амма бязи гьалар ачух авун патал лагьанвай гиман.
гипотенуза, -ы-дуьз пIипI авай пудпипIенда дуьз пипIен къаншарда авай къвал.
гиппопотам, -а-бегемот.
гипс, -а-1. гзафни-гзаф лацу ва гагь-гагь хъипи рангунин минералдин кьел. 2. гипсдикай авур шейэр, моделар. 3. гипсдикай расай, хер кутIундай затI.
гипсобетон, -а
гипсобетонный
гипсовать, -сую, -сует-
гипсовый-гипсдикай авур.
гипсокартон, -а-гипсокартон
гипюр, -а-къиредин парча
гипюровый-къиредин
гирлянда, -ы-курквачIрин (галгамрин, кIунчIарин) цIиргъ.
гиря, -и, р. мн. гирь-1. гирванка, терездин къван. 2. спортда ишлемишдай, яни хкаждай гирванка, пут хьтин залан затI. 3. механизмдив кIвалах ийиз тун патал гьадакай, мес. цлан сятиникай куьрснавай залан затI.
гитара, -ы-гитара (симер алай чуьнгуьр хьиз ядай музыкадин алат).
гитарист, -а-гитарачи, гитара ядайди.
глава, -ы, мн. главы, глав-1. уст., см. голова. 2. кьил, кIукI (мес. дагъдин). 3. кьил; башчи (мес. са дестедин, идарадин). 4. кьил, пай (ктабдин, текстдин). во главу угла поставить лап асул кьилинди, асул метлеб авайди яз эцигун (са месэла, са кар).
главарь, -я-кьил, башчи.
главбух, -а-главбух
главврач, -а, тв. -ом-главврач
главенство, — башчивал, чIехивал.
главенствовать, -твую, -твует- башчивал авун, чIехивал авун, кьилел акъвазун.
главный-1. кьилин, асул кьилин, асул метлеб авай; гзафни-гзаф метлеб авайди. 2. главный (чIехи, чIехиди тир, мес. главный инженер).
глагол, -а-грам. глагол (грамматикада чIалан паярикай сад).
гладильный-
гладильня, -и, р. мн. -лен
гладильщик, -а
гладить, глажу, гладит-несов. 1. уьтуь ягъун. 2. кап алтадун, гъил алтадун.гладить по головке кьилелай кап алтадун (яни чIуру кардиз рехъ гун, манийвал тавун); гладить против шерсти садан аксиниз экъечIун, аксивал авун, ччин тагун.
гладиться, гладится
гладкий; кр. ф. -док, -дка, -дко-1. цIалцIам; гладкая доска цIалцIам тахта. 2. цIалцIам; сигъал (мес. шиирар, рахунар). 3. ацIай, куьк (мес. жендек). с него взятки гладки адавай кIанхьун гьаваян кар я, гьатдай затIни авач
гладкокожий-цIалцIам хам алай
гладкость,-цIалцIамвал
гладь, -и-гегьенш дуьз, цIалцIам майдан, цIалцIам ччин (гьуьлуьн, вирин). тишь да гладь архайин секинвал, архайин динжвал.
глаженый, прил.
глажка, -и
глаз, -а, предл. в (на) глазу, мн. глаза, глаз, -ам- вили ягъун.
глазастый-разг. еке вилер авай; дунбулар хьтин вилер авай.
глазеть, -ею, -еет-хара, зарли хара, зарли парча.
глазёнки, -нок-гъвечIи вилер
глазища, -ищ и глазищи, -ищ, ед. глазище, -а, м.-
глазки, -зок, ед. глазок, -зка (уменьш.-ласкат. к глаза, глаз)-вилер.
глазник, -а-вилерин духтур
глазной-вилин; вилерин
глазок, -зка, мн. -зки, -ов (отверстие; почка; пятно)-1. гъвечIи вил; вил. 2. тIур (къелем илигун, къелемдик кутун патал къени емишдин ттаралай атIай); (картуфдин цIир ийидай) вил, тIур. анютины глазки пуд рангадин мулдин цуьк -беневша; взглянуть одним глазком са гъвечIи геренди акун, килигун; на глазок гуьзердай.
глазурный— шекердин шуьрбет; асала (емишар ругун патал ва гъуьруькай чрай затIарин-гузанрин ччиниз ягъун патал раснавай)
глазурь, -и-1. шир (хъенчIин къапариз ядай). 2. шекердин шуьрбет; асала (емишар ругун патал ва гъуьруькай чрай затIарин-гузанрин ччиниз ягъун патал раснавай).
гланды, гланд, ед. гланда, -ы- туьтуьхдин цил (кIалханда жедай цил хьтин цIумаруф)
глас, -а (устар. к голос; церк. муз.)-сес.
гласный- ачух сес.
глаукома, -ы-глаукому
глашатай, -я-чавуш, джарчи; хабар гудайди.
глина, -ы; но: Белая Глина (поселок)-1. ччеб. 2. ччепедин палчух (хъенчIин къапар ва маса затIар ийидай).
глинистый-ччеб квай.
глобальность, -и-
глобальный; кр. ф. -лен, -льна
глобус, -а-геогр. глобус (ччилин шардин модель, кIалуб).
глобусный-
глотать, -аю, -ает-несов. 1. туькьуьнун (хъуьткьуьнун); каш квайда хьиз тадиз тIуьн; тадиз хъун. 2. пер. фад-фад ва гзаф кIелун. глотать слова гафар туькьуьнун, ачухдиз лугьун тавун; глотать слёзы шел кIевиз кьун, туьтуьна шел акIун.
глотка, -и, р. мн. -ток-туьтуьх; туьд. драть глотку туьд къазундайвал гьараюн.
глотнуть, -ну, -нёт-туькьуьнун.
глоток, -тка-хупI.
глохнуть, -ну, -нет; прош. глох и глохнул, глохла-несов. 1. биши хьун. 2. ван атIун, секин хьун. 3. ругъ акъатна чIур хьун, кьурана барбатI хьун (мес. багъ). 4. пер. ван-сес амачиз, яд атIай регъв хьиз хьун, баябан хьун (инсанар амачиз).
глубже, сравн. ст.-деринвал
глубина, -ы, мн. -ины, -ин-1. деринвал; дерин, деринар. 2. лап къене яргъа авай пай (мес. кIвалин, райондин, тамун). в глубине веков лап куьгьне заманра, лап фад алатай заманра; в глубине души рикIе, рикIин къене.
глубокий; кр. ф. -ок, -ока, -око-дерин.
глубоко, нареч. и в знач. сказ.-деринвал
глубоководный-деринра жедай, дерин цин (мес. балугъ).
глубокомысленный; кр. ф. -ен, -енна-1. дерин фикиррив ацIанвай. 2. дерин фикир ийизвай, рикIивай тир.
глубокоуважаемый-гзаф гьуьрметлу.
глубь, -и, предл. в глуби-деринвал; дерин, дерин чка.
глумиться, -млюсь, -мится-несов. ягьанат авун, рахшанд авун.
глумление, -я-ягьанат авун, рахшанд авун; ягьанат, рахшанд.
глумливый-ягьанатдин
глупейший-1. ахмакь, сефигь, кIамай. 2. акьулсуз; затI тийижир; глупый-ребёнок акьулсуз аял.
глупеть, -ею, -еет-несов. сефигь хьун, ахмакь хьун, кIамаш (кIамай) хьун.
глупец, -пца, тв. -пцом, р. мн. -пцов-ахмакь, сефигь, кIамаш (кIамай).
глупость, -и-1. ахмакьвал, сефигьвал, кIамашвал; акьулсузвал. 2. ахмакь гаф, сефигь гаф.
глупый; кр. ф. глуп, глупа, глупо, глупы-1. ахмакь, сефигь, кIамай. 2. акьулсуз; затI тийижир; глупый ребёнок акьулсуз аял.
глупыш, -а, тв. -ом-ахмакь.
глухарь, -я-тамун верчерин жинсиникай са къуш.
глуховатый-тIимил биши, япарал залан.
глухой; кр. ф. глух, глуха, глухо, глухи- биши; бишиди.
глухомань, -и-
глухонемой-биши лалди.
глухость, -и-
глухота, -ы- бишивал.
глушитель, -я-сес явашардайди.
глушить, глушу, глушит- гижи авун.
глушь, -и-1. яргъа авай баябан чка. 2. къалин кIев (тамун).
глыба, -ы-зурба къаяб, зурба кIус (къванцин, муркIадин ва масабрун).
глядеть, гляжу, глядит-несов. 1. килигун; гуьзетун; килигиз акъвазун. 2. акун, хкатна аквазваз хьун. того и гляди ихтибар алач; того и гляди дождь пойдёт ихтибар алач марф къвада; куда глаза глядят кьил туькIвей патахъ; гляди в оба см. оба; глядеть сквозь пальцы см. палец.
глянец, -нца, тв. -нцем-цIарцIар; рап-рап; навести глянец цIарцIар гудайвал авун.
глянуть, -ну, -нет-разг. килигун.
глянцевый-цIарцIар гудай, цIалцIам.
гнать, гоню, гонит; прош. гнал, гнала, гнало, гнало-несов. 1. чукурун. 2. гьалун (гьайванар, балкIан). 3. тади кутун. 4. хурук кутун, гьалун (гъуьрче гьайван). 5. чIугун (эрекь, спирт хкудун).
гнаться, гонюсь, гонится; прош. гнался, гналась, гналось-галтугун.
гнев, -а- хъел, ажугъ.
гневаться, -аюсь, -ается-несов. хъел атун, ажугълу хьун.
гневить, -влю, -вит-
гневный; кр. ф. -вен, гневна, -вно-хъел квай, ажугъ квай, ажугълу.
гнедой-
гнездиться, -ится-несов. 1. муг авун, муг расун. 2. пер. мукара хьиз яшамиш хьун. 3. пер. мукар хьиз алкIун (кIвалер). 4. пер. мука хьиз виж-виж ийиз ацIана аваз хьун.
гнездо, -а, мн. гнёзда, гнёзд-муг.
гнездование, -я-муг авун.
гнёздышко, -а, мн. -шки, -шек-муг.
гнёт, -а-мн. нет 1. зулум; гуж; заланвал; чуькьуьн, азият, азаб. 2. залан затI, винелай чуькьведай затI.
гнида, -ы-цIерцIел (нетIрен какаяр).
гниение, -я (от гнить)-мн. нет кутIун, чуьруьтмиш хьун.
гнилой; кр. ф. гнил, гнила, гнило-ктIай, чуьруьтмиш хьайи.
гниль, -и-ж мн. нет 1. ктIайбур, ктIай затIар, ктIаяр; чуьруьтмиш хьанвайди. 2. хьахь, мурс; чуьруьтмишвал.
гнить, гнию, гниёт; прош. гнил, гнила, гнилонесов. кутIун, чуьруьтмиш хьун.
гной, -я и -ю, предл. в гное и в гною-ирин, гъура.
гнойный-ириндин; ирин авай; ирин квай; ирин къвезвай.
гном, -а (карлик)-
гнусность, -и
гнусный; кр. ф. -сен, -сна, -сно, гнусны
гнуть, гну, гнёт-несов. акIажун, патахърун, акIажрун. гнуть спину юкь агъуз авун, алчахвал авун; гнуть шею гардан кIир авун, алчахвал авун; гнуть горб, спину аман атIудалди зегьмет чIугун; гнуть свою линию см. линия; куда он гнёт? ада гьинихъ къекъуьрзава, кквез ишара ийизва? вуч фикирда кьуна лугьузва?
гнуться, гнусь, гнётся-несов. акIаж хьун, патахъ хьун.
гнушаться, -аюсь, -ается-несов. нифрет авун, такIан атун, такIан хьун; вичиз лайих тушиз гьисабун; такIанвал авун.
говеть, -ею, -еет-несов. рел. сив хуьн (якIун хуьрек нен тийиз пегьриз хуьн) ва клисадиз фин.
говор, -а-1. мн. нет рахун; рахунрин ван. 2. мн. нет. пер. ван, рахунриз ухшар сес. 3. лингв. нугъат, чкадин нугъат.
говорение, -я-
говорить, -рю, -рит-несов. 1. рахун; луькIуьнун. 2. лугьун. 3. пер. къалурун, шагьидвал авун. нечего говорить лугьудай кар авач, ачух я; что и говорить вуч лугьуда кьван, дуьз я, гьелбетда; говорит само за себя къерехай субут авунихъ игьияжвал авач, вичи вичиз шагьидвал ийизва; иначе говоря маса гафаралди.
говорливый-1. гзаф рахадай, эхтилатдал рикI алай, рахунал рикI алай. 2. пер. датIана ширшир ийидай, жур-жур ийидай (мес. цин хвал, булах).
говорун, -а-разг. гзаф рахаз кIандайди, гзаф рахадайди.
говядина, -ы- малдин як.
говяжий, -ья, -ье-1. малд якIун; малд якIукай авур. 2. малдин; малд пидкай цIурурай; говяжье сало малдин хъуцIур, малд пидикай цIурурай хъуцIур.
гоголь, -я (птица)-м. зоол. чуьлдин уьрдегрин жинсиникай са къуш. ходить гоголем дамах -гваз кIекI хьиз къекъуьн.
гогот, -а-мн. нет. 1. къакъа (къазран гьараюн). 2. пер. ха-ха, кIевиз гьарайна хъуьруьн.
гоготать, гогочу, гогочет-несов. 1. къакъа авун (къазари). 2. пер. кIевиз ха-ха авун, кIевиз хъуьруьн.
год, -а и -у, предл. в году, мн. годы и года, -ов-йис.
годами, нареч.-йисаралди.
годичный-йисан.
годность, -и-
годный; кр. ф. годен, годна, годно, годны-виже къведай, ярамиш тир.
годовалый-са йис хьайи, йис тамам хьайи, са йиса авай (аял ва мсб).
годовой-йисан, са йисан.
годовщина, -ы-(са вакъиадилай кьулухъ) йис тамам хьун; йис тамам хьайи югъ.
гожий-
гол, -а (с колич. числит. 2, 3, 4 — также -а), мн. -ы, -ов-1. футболда ва ихьтин маса къугъунра цIар элкъуьрнавай, туп садбру ракъуриз, муькуьбру тан тийиз алахъдай чка, пен. 2. туп акси терефдин гьа чкадиз ракъурайбруз жедай очко.
голевой (от гол)-
голень, -и-ж занг (метIелай агъуз кIегьебдал кьван кIвач).
голова, -ы, вин. голову, мн. головы, голов, головам-кьил; келле.
головастик, -а-зоол. варвар (цик жедай хъипрен лап куьлуь шараг).
головастый-
головища, -и, тв. -ей-
головной-1. кьилин. 2. кьиле авай, кьиле акъвазнавай, кIвенкIве аавай.
головокружительный; кр. ф. -лен, -льна-кьил элкъведай, кьил элкъуьрдай; кьил гижи ийидай хьтин; головокружительная высота кьил гижи ийидай хьтин кьакьанвал. 2. пер. кьил кьилелай алуддай; головокружительный успех кьил кьилелай алуддай хьтин еке агалкьун.
головоломка, -и, р. мн. -мок-кьил акъат тийир четин мискIал (имуча-муча ва я месэла).
головорез, -а-разг. 1. итимар ядайди; къучи; къачагъ. 2. пис надинж, мердимазар; женжел.
голод, -а-1. каш; гишинвал. 2. пер. еке кьитвал.
голодать, -аю, -ает-несов. гишила хьун; каш фин; каш чIугун.
голодный; кр. ф. голоден, голодна, голодно, голодны-1. гишин, гишинвилин; гишинвиляй хьайи; гишила; голодная смерть гишила (кашакди) кьиникь. 3. каш авай; гзаф кьитвал авай. 4. гишиндан, бегьем тухар тийир (хуьрек).
голодовка, -и, р. мн. -вок-каш малумрун; наразивилин лишан яз хуьрек тIуьникай отказ авун, каш кьабулун; заключённые объявили голодовку дустагъри (дустагъ авунвайбру) каш чIугун малумарна.
голодранец, -нца, тв. -нцем, р. мн. -нцев-
голос, -а, мн. -а, -ов-1. ван; сес. 2. сес; право голоса сес гунин ихтияр; все в один голос вирида са сивяй, вирида сад-хьиз.
голосистый-гужлу ван авай; хъсан ван (сес) авай; гур ван авай.
голосить, -ошу, -осит-несов. лугьунар авун, шелар авун; кIевиз шехьун; гьараюн; ван ацалдун (шехьиз).
голословный; кр. ф. -вен, -вна-субутсуз; делил авачир; субут авачир; гьакIан кьуру.
голосование, -я-сесина эцигун
голосовать, -сую, -сует-сов. и несов. l. cec. гун. 2. сесина эцигун.
голосовой-сесинин.
голубизна, -ы- виливал (цавун ранг).
голубика, -и-
голубиный-лифрен; лиферин.
голубка, -и, р. мн. -бок-1. диши лиф (верч лиф). 2. пер. азиз, ччан (дишегьлидиз).
голубоватый-
голубоглазый-цавун ранг алай вилер авай.
голубой-цавун ранг алай; экуь-вили, аби рангунин.
голубок, -бка-1. лиф. 2. см. голубчик.
голубчик, -а-ччан; сивиз кьейди; якъадаш (садахъ элкъвена лугьуда).
голубь, -я, мн. -и, -ей-лиф
голый; кр. ф. гол, гола, голо-1. кьецIил; чуплах. 2. кьуру; голые факты кьуру фактар. голой рукой не тронь кьецIил гъил кягъиз тахьуй гьа, мукъаят акъваз гьа; брать голыми руками са четинвални авачиз, регьятдиз къачун.
голышом, нареч.-нареч. кьецIила, чуплах.
гомон, -а-акахьай ванер; ван-сес.
гонг, -а-гонг (къерехар галай сини хьтин музыкадин алат).
гонимый-
гонка, -и-1. чукурун. 2. гьалун. 3. галтугун. 4. кат-галтуг; тади кутун; тадивал, гьерекатун. 5. чIугун, хкудун (эрекь ва мсб). гонка вооружений сада садав акъажиз яракьар гзаф акъудун.
гонорар, -а- автордиз, переводчикдиз ва ихьтин масабруз гудай зегьметдин гьакъи.
гончий-
гонщик, -а-
гонять, -яю, -яет-несов. 1. см. гнать 1, 2. 3. 4-манайра. 2. ракъурун. гонять лодыря (ва я собак) разг. гьакI бушдиз къекъуьн, гьакI гьатун.
гоняться, -яюсь, -яется-несов., см. гнаться.
гопник, -а-
гора, -ы, вин. гору, мн. горы, гор, горам-1. дагъ. 2. пер. гьамбар; хара; кIунтI; горы ящиков ящикрин дагълар, дагълар хьтин гьамбарар; ледяные горы муркIадин кIунтIар (алеррай авахьун патал). в гору 1)кьил винелди, гуьнедай винелди; 2) виниз, еке дережадиз; под гору кьил виняй агъуз, гуьнедай агъуз; не за горами яргъал алач, мукьвал ала.
гораздо, нареч.-нареч. гзаф, хейлин.
горб, -а, предл. на горбу-1. мандав (деведин ва мсб). 2. экъисай кIул. своим горбом жуван (вичин) зегьметдалди.
горбатый-1. мандав авай; экъис хьайи мандав авай. 2. кIулар экъисай; юкь гьалтай; кIулац. 3. пер. юкь экъис хьайи (мес. нер, муьгъ).
горбинка, -и, р. мн. -нок-тIимил экъисай чка, гъвечIи мандав хьтин чка (мес. нерин).
горбиться, -блюсь, -бится-несов. кIулар экъис хьун; юкь экъис хьун; юкь гьалтун.
гордость, -и- дамах, такабурвал
гордый; кр. ф. горд, -а, гордо, горды;/ но: Семён Гордый-такабур, такабурлу; дамах гвай.
гордыня, -и-уст. кьадарсуз такабурвал, гзаф лавгъавал.
гордячка, -и, р. мн. -чек-
горе, -я-1. дерт, хажалат, гьам. 2. бедбахтвал; бала. а ему и горя мало адаз гьич къайгъуни авач
горелка, -и, р. мн. -лок (прибор)-куквар, пичер (лампадин, примусдин ва масабрун экв, цIай кудай чка).
горелки, -лок (игра)-ед. нет горелки (катайбур сада кьаз къугъунин са жуьре).
горемыка, -и, м. и ж.-м и ж. разг. бедбахт (кас), бахтсуз кас, бахтуни ччин тагузвайди.
горение, -я-
гореть, горю, горит-несов. 1. кун; цIай кьун; куькIуьнун. 2. пер. цIай акъатун, кун, ифин (чимивиляй ва я аяздик). 3. пер. куькIуьнна кузвай хьиз акун, нур гун; цIарцIар гун. 4. цIай къачун, цIай къачуна кутIун.
горец, горца, тв. горцем, р. мн. горцев-дагъви, дагълу.
горечь, -и- 1. туькьуьлвал. 2. туькьуьл затI.
горизонт, -а-1. ччил цавук ккIанвай хьиз аквадай цIар; гьа и цIарцIел кьван вири патарихъай вили атIузвай кьван вири чка. 2. пер. идеяяр; чирвилер. 3. пер. мумкинвилер. 4. цин кьакьанвилин дережа. 5. къат, кьакьанвилин дережа.
горизонтальный; кр. ф. -лен, -льна-горизонтальный, къаткай (яни тик тушир).
горилла, -ы-маймунрикай инсандиз ухшар чIехи са маймун.
гористый-дагълух, дагълар гзаф авай.
горка, -и, р. мн. горок-1. гъвечIи дагъ; тепе, кIунтI. 2. кIунтI, хара, гьамбар.
горланить, -ню, -нит-несов. разг. гьараюн; кIевиз рахун; туьд къазундайвал манияр лугьун; ван ацалдун.
горластый-разг. пис зурба ван авай; гьарайдай, къал алаз рахадай, гьамиша къал авунал рикI алай.
горло, -а-туьд; туьтуьх. во всё горло жезмай кьван (гьараюн); с ножом к горлу пристать йикь-кьиникь лугьуз гьалтун, ченедикай кьуна алат тавун, кIевиз гьавалат хьун; поперёк горла стать туьтуьна акIун (яни маний хьун), зегьле тухун.
горловина, -ы-
горлышко, -а, мн. -шки, -шек-туьд; туьтуьх; сив (шуьшедин, гичиндин).
гормон, -а-къенепатан секрециядин железайри -цIумарифри ччара ийиз ивидик кутадай зат.
гормональный-
горничная, -ой-революциядилай вилик девлетлуйрин кIвалин къуллугъчи дишегьли.
горностай, -я-ттум чIулав вич лацу гзаф багьа хам алай са гъвечIи вагьши гьайван; гьадан хам, хаз.
горный-1. дагъдин; дагъларин. 2. дагълух, дагълар авай (чка). 3. мядендин, мяденрин (ччилик квай мяденрин, буругърин). горный лён см. асбест.
город, -а, мн. -а, -ов-шегьер.
городишко, -а и -и, дат. -у и -е, тв. -ом и -ой, мн. -шки, -шек, м.гъвечи шегьер.
городище, -а, мн. -а и -и, -ищ, м. (увелич. к город)-еке шегьер.
городки, -ов (игра)- 1. кIумп-лаш хьтин къугъун. 2. кIумпар эцигдай пенар; кIумпар эцигдай кьуд пипIен цIар элкъуьрнавай чка.
городничий, -его и (лит. персонаж) Городничий, -его-шегьердин кьил, шегьердин начальник (Россияда 19-виш йисан юкьвал къведалди).
городской-шегьердин; шегьердиз талукь тир; шегьердин хьтин.
горожанин, -а, мн. -ане, -ан-шегьерэгьли.
горожанка, -и, р. мн. -нок-
гороно, нескл., с.-
горох, -а и -у- нахутIар, харар. как об стенку горох разг. къавалай тIветI фейи кьванни туш, гьич са эсерни ийизвач.
гороховый-1. нахутIрин, харарин. 2. нахутIдин хьтин рехивал алай хъипи. чучело гороховое квасади (кабачиди) хьиз хъуьредайвал алукIнавай кас, никIе акIурдай аюх хьтин кас; шут гороховый сарсах, вичел хъуьруьрдайди.
горошек, -шка и -шку-1. бицIи, куьлуь нахутI. 2. тIехв; ситец горошком тIехвер алай чит.
горошина, -ы-нахутI, хар (са твар).
горстка, -и, р. мн. -ток-
горчинка, -и-
горчить, -ит-несов. туькьуьлвал кваз хьун, туькьуьл дад кваз хьун; туьтер ккун; масло горчит гъерида туькьуьл дад ава.
горчица, -ы, тв. -ей- (ччиляй экъечIдай затI; гьа затIунин дувулрикай расдай, хуьрекдихъ галаз ишлемишдай кудай затI). после ужина горчица хуьрекдилай кьулухъ горчица, хинкIар тIуьрдалай кьулухъ гъайи серг.
горчичник, -а-горчица алтаднавай мелгьем (тIазвай чкадал иви атун патал, тIал явашрун патал эцигда).
горчичный-горчицадин.
горшок, -шка-1. чуква. 2. гьяркьуь сив авай хъенчIин гетIе.ночной горшок йифен горшок, аял къециз экъечIдай къаб.
горький; кр. ф. горек, горька, горько, горьки-1. туькьуьл. 2. кудай (мес. истивут ва мсб хьтин сивер кудай). 3. пер. язух; четин, залан; бедбахтвилин. горькие слёзы туькьуьл дертлувилин накъвар; горький пьяница акьалтIай пияниска.
горько, нареч. и в знач. сказ.-1. туькьуьл.
горьковатый-
горючее, -его-машинра кудай затI (бензин, нафт ва мсб).
горячий; кр. ф. горяч, горяча-1. кудай; ифенвай; гзаф чими. 2. пер. къизгъин. 3. пер. туьнт; къизмиш.по горячим следам цIийи гелера аваз; тадиз, геж тавуна; под горячую руку хъел квай чIавуз; всыпать горячих гатун, вигьин (лашар).-
горячиться, -чусь, -чится-несов. туьнт хьун; къизмиш хьун; тади къачун.
горячка, -и-1. цIай, къиздирма; ифин. 2. къизгъинвал, туьнтвал; къати гьевес. 3. пер. тадивал.
горячо, нареч. и в знач. сказ.
госпитализация, -и-
госпитализировать, -рую, -рует-
госпиталь, -я, мн. -и, -ей и -ей-дяведин къуллугъчийрин еке азархана.
господдержка, -и-
господин, -а, мн. господа, -од, -одам; как обращение или офиц. упоминание пишется с последующим словом раздельно, напр.: господин профессор, господин министр- агъа, жанаби.
господский (к господин)-агъадин; агъайрин.
господство, -а-агъавал.
господствовать, -твую, -твует-несов. 1. агъавал авун; гьакимвал авун. 2. артух хьун, гзаф хьун. 3. вине хьун, кьакьан хьун..
госпожа, -и, тв. -ой-бике, ханум.
госпредприятие, -я-
гостевать, -тюю, -тюет-
гостевой-
гостеприимный; кр. ф. -мен, -мна-мугьман кIандай, мугьмандиз гьуьрмет ийидай.
гостеприимство, -а-мугьман кIанивал
гостиная, -ой-тавхана, мугьманар кьабулдай кIвал.
гостинец, -нца, тв. -нцем, р. мн. -нцев-савкьват.
гостиница, -ы, тв. -ей-атайбур, мугьманар къиметдихъ илифдай кIвалер.
гостиничный-атайбур, мугьманар къиметдихъ илифдай кIвалер авай хьтинди .
гостинный (от гостиная: гостинная мебель, гостинный завсегдатай)-
гостить, гощу, гостит-несов. мугьман хьун (садаз, садан кIвале).
гость, -я, мн. -и, -ей-мугьман.
гостья, -и, р. мн. -тий-
государственность, -и-
государственный-государстводин.
государство, -а-пачагьлугъ
государь, -я-пачагь
готика, -и-Европада юкьван виш йисарин архитектурада тагъдин шикилда эцигунрин кьетIен са стиль.
готический-
готовить, -влю, -вит-несов. 1. гьазурун. 2. хуьрек гьазурун, хуьрекар авун.
готовиться, -влюсь, -вится-несов. 1. гьазур хьун, гьазурвал акун. 2. гьазурун.
готовка, -и-гьазурвал
готовность, -и-ж гьазурвал; быть в полной готовности тамам гьазур яз хьун; он изъявил готовность помочь ада вич куьмек ийиз гьазур тирди малумарна.
готово, в знач. сказ.-1. гьазур я. 2. бес я, куьтягь хьана, хьана.
готовый-гьазур, гьазур тир.
гофре, неизм. и нескл., с.-
гофрированный; кр. ф. -ан, -ана-
грабёж, -ежа, тв. -ом-тарашун, таланчивал.
грабитель, -я-м таланчи, тарашдайди, къакъуддайди, къачагъ.
грабительский-чуьнуьхдайди
грабить, -блю, -бит-несов. тарашун, таламишун, къакъудун.
грабли, -бель и -блей-цуьруьгъуьл.
гравировка, -и, р. мн. -вок-къазмишна расай нехиш.
гравитация, -и-
гравюра, -ы-къванцел, металлдал къазмишна раснавай шикилдилай -клишедилай къачур суьрет.
град, -а-хар.
градация, -и-садалай садал элячIунин къене галай-галайвал са уьлчмедин дережаяр.
градина, -ы-са хар (харун са твар).
градовой-
градоначальник, -а-виликди губернатордиз хьтин ихтиярар авай шегьердин начальник.
градопад, -а-
градус, -а-1. пипIер алцумдай тек -дережа. 2. термометрдин, барометрдин шкаладал къалурнавай паярикай, дережайрикай са пай.
градусник, -а-термометр (инсандин бедендик квай ифин алцумдай прибор.
градусный-1. пипIер алцумдай тек -дережадин. 2. термометрдин, барометрдин шкаладал къалурнавай паярикай, дережайрикай са пай
гражданин, -а, мн. гражда-не, -ан-са уьлкведин эгьли, инсан, кас, ватанэгьли.
гражданка, -и, р. мн. -нок-
гражданский-
гражданство, -а-гражданинвал; советское гражданство Советрин Союздин гражданинвал.
грамм, -а, р. мн. -ов, счетн. ф. грамм и -ов-грамм
грамматик, -а-грамматик
грамматика, -и-грамматика.
грамматический-грамматикадин; грамматикадиз талукь тир.
граммовый-грамдинди
граммофон, -а-къаргъу алай патефон хьтин музыкадин аппарат.
грамота, -ы-1. савадвал, кIелиз-кхьиз чирвал. 2. сифтегьан чирвал (са илимдай, са пешедай). 3. грамота (официальный документ; хъсан кIвалахуниз килигна пишкеш гудай чар). верительная грамота маса уьлкведин посолди вич посолвилиз атанвай уьлкведин гьукуматдив вичин векилвилин гьакъиндай вугудай документ; филькина грамота авамдаказ чIурукIа кхьенвай чар, сикIрен кагъаз.
грамотей, -я-
грамотность, -и-1. савадлувал, кIел-кхьиз чирвал, грамотнивал. 2. чирвал; техническая грамотность техникадай чирвал.
грамотный; кр. ф. -тен, -тна-1. савадлу, кIел-кхьин чидай, грамотный. 2. чирвал авай, кар чидай. 3. гъалатI квачир, дуьз кхьенвай. 4. устIарвилелди авунвай, кар чиз авунвай.
гранат, -а, р. мн. -ов (растение; драгоценный камень, минерал)-анар (емиш).
граната, -ы, р. мн. -ат (снаряд)-граната (къумпара; тупунин хъиткьиндай гуьлле; бомба); ручная граната гъилин граната, гъилин бомба.
гранатный-анардин
гранатовый-анардин.
гранатомёт, -а-гранатар ахъайдайди
грандиозность, -и-гьейбатлувал
грандиозный; кр. ф. -зен, -зна-зурба, гзаф чIехи; пара гьейбатлу.
гранит, -а-жуьреба-жуьре рангарин кIеви къван.
гранитный-гранитдин; гранитрин.
граница, -ы, тв. -ей-1. сергьят; часпар. 2. кьадар. 3. эхир. за границу заграницадиз, ччара пачагьлугъриз, ччара уьлквейриз; за границей 1) сергьятдилай къеце; 2) заграницада, ччара пачагьлугъра, ччара уьлквейра.
граничить, -чит-несов. 1. сергьят сад хьун, сергьятламиш хьун, уртах сергьят хьун; къунши хьун. 2. пер. барабар хьун, сад хьун, лап ухшар хьун.
гранула, -ы-
грань, -и- 1. сергьят. 2. мат. ччин, пад.
графа, -ы, мн. графы, граф, графам-чарчел чIугур цIарарикай гьар кьве цIарцIин арада авай зул, текстдин пай.
график, -а-жуьреба-жуьре крарин кьадарар, дережаяр какур цIараралди къалурдай диаграмма.
графика, -1. цIараралди, хатIаралди шикил чIугунин сенят. 2. гьарфарин шикил.
графин, -а-шуьшед гичин.
графический-
грациозность, -и-гьайбатлувал
грациозный; кр. ф. -зен, -зна-гуьрчег юзунар, къекъуьнар авай; къешенг, тIарам, зериф.
грач, -а, тв. -ом-чIулав нуькI, чIагъ (чIагъарин са жинс).
грачонок, -нка, мн. -чата, -чат-
гребень, -бня-м 1. регъ (кьил эвядай, cap эвядай). 2. жгъа (кIекрен). 3. мурз, син (дагъларин).
гребешок, -шка-1. гъвечIи регъ. 2. жгъа (кIекрен).
гребёнка, -и, р. мн. -нок-регъ (кьил эвядай, са патай сарар авай; cap эвядай).
гребля, -и- гьалун.
грезиться, грежу, грезится-несов. вилерикай карагун; ахварай акун.
грейпфрут, -а-яру емиш
грелка, -и, р. мн. -лок-бедендин са тIазвай чкадал эцигун патал чими яд цанвай сив кIеви къаб, (гзафни-гзаф резиндин чанта.
греметь, -млю, -мит-несов. 1. гугрумар, къукърумар авун; ван авун, ван ацалдун. 2. пер. машгьур хьун, тIвар-ван чукIун. гром гремит цаву къукърумар (ванер) ийизва.
гремучий-ширшир ийидай; кIевиз ван ийидай; гремучий ключ ширшир ийидай булах гремучая змея ван ийидай гъуьлягъ (тропикдин уьлквейра жедай зегьерлу гъуьлягъ, адан ттумуни ван ийида); гремучий газ хъиткьиндай газ.
гренки, -ов, ед. гренок, -нка и гренки, -нок, ед. гренка, -и-мн. лап акъугърай фан чIуквар.
грести, гребу, гребёт; прош. грёб, гребла-несов. 1. кьусуйралди лодка гьалун. 2. цуьруьгъуьлдалди кIватIун.
гретый-чими авурди
греть, грею, греет-несов. чими авун. греть руки — гьиллейралди къазанмишун, тIуьн, жибин ацIурун (кIвалахзавай чкада чIуру рекьералди).
греться, греюсь, греется-несов. 1. жуваз чими авун. 2. чими авун; чими хьун.
грех, -а-гунагь, тахсир. не грех -айиб туш, айиб авай кар туш; с грехом пополам са-бубат; усалдаказ.
греховность, -и-тахсирлувал
греховный; кр. ф. -вен, -вна-
греховодник, -а-тахсирлуди
грехопадение, -я-тахсир хкатун
гречка, -и-
гречневый-1. гречихадин (чIахар). 2. гречихадин чIахарикай авур.
грешить, -шу, -шит-несов. 1. гунагь авун, гунагькарвал авун. 2. гъалатI авун; хата авун.
грешник, -а-гунагькар.
грешность, -и-гунагьвал
грешный; кр. ф. грешен, грешна, грешно, грешны-1. гунагькар, гунагь квай. 2. тахсиркар, тахсир квай.
грешок, -шка-разг. гунагь; тахсир; хата.
грёзы, грёз, ед. грёза, -ы-
гриб, -а-1. къарникъуз, бебелуг. 2. мант (ттаран пунарал жедай) расти как грибы къарникъузар хьиз (булдаказ ва фад) акьалтун.
грибковый (от грибок)-
грибник, -а-къарникъуз
грибной-1. къарникъузрин (мес. шурпа). 2. къарникъузар авай.
грибок, -бка (от гриб)-1. см. гриб. 2. кIалуб, расай къарникъуз хьтинди (памбагдин, пекдин гуьлуьтар расдайла ишлемишда). 3. мурс, хал (азар къарагъардай, кIарас ктIурдай, лап куьлуь организмар квай къарникъузар, чIафар хьтинбур).
грива, -ы-фири; конская грива- балкIандин фири; львиная грива- асландин фири.
гризли, нескл., м.-
гриль, -я-духовкади жаритнавай верч
гримаса, -ы-ччин чIурун, ччинивди кьуьруькар авун.
гримасничать, -аю, -ает-ччинин шикилар дегишрун.
гримёр, -а-театрда артистрин ччинриз гримар, рангар ядай кас.
гримёрная, -ой-шеэр алукIдай чка
гримировать, -рую, -рует-несов. 1. грим ягъун, рангар ягъун; ччиниз рангар яна ухшар авун. 2. пер. тешпигь авун, хьиз къалурун.
грипп, -а-нефес къачудай чкаяр тIа жедай, нерай авахьдай, ифин алаз жедай кефсузвал.
грипповать, -ппую, -ппует-
гроб, -а, предл. в гробу, мн. -ы, -ов- мейит твадай ящик.
гробануть, -ну, -нёт-
гробить, -блю, -бит-
гробовой-мийит тазвайди
гробовщик, -а-мийитар тазвайди
гроза, -ы, мн. грозы, гроз-1. марфадин тIурфан, цавун къукърумар, цIайлапанар галаз къун. 2. пер. тIурфан; бала.
гроздь, -и, мн. грозди, гроздей и гроздья, -ьев- кул (ципIицIрин); галгам (емишрин).
грозить, грожу, грозит-несов. 1. кичIерар гун, къурху гун, гьелегь кьун. 2. къурхувал яратмишун, хатавал яратмишун, хатавал хьун.
грозиться, грожусь, грозится-несов. кичIерар гун, гьелегь кьун.
грозность, -и-
грозный; кр. ф. -зен, -зна, -зно, грозны; но: Иван Грозный-1. ажугълу; кичIерар кутадай; инсаф тийир. 2. гьейбатлу; къурху гудай; тIурфан хьтин, тIурфандин.
гром, -а, мн. -ы, -ов-1. цавун ван, гугрум, къукърум. 2. пер. гугрум, гужлу ван; гром аплодисментов капарин гужлу ван. метать громы и молнии гзаф хъел кваз рахун, сивяй цIай чукIурун; пока гром не грянет кьилел бала татанамаз, кьилихъ галукь тавунамаз; как гром среди ясного дня алахьай юкъуз цавун гугрум хьиз, рикIелни алачиз, бейхабардиз.
громада, -ы-гзаф зурбади, екеди, громады гор гзаф зурба дагълар.
громадина, -ы-разг. зурба затI, зурбади.
громадность, -и-
громадный; кр. ф. -ден, -дна-зурба, гзаф еке.
громила, -ы, м.- кIвал атIудай угъри; таланчи.
громить, -млю, -мит-несов. 1. кукIварун, хун. 2. гатун, кукIварун ва тарашун. 3. пер. кукIварун.
громкий; кр. ф. -мок, -мка, -мко-1. къал алай; гужлу; кIеви (ван); громко говорить кIевиз рахун, кIеви ванцелди рахун. 2. пер. машгьур, вирина ван гьатай; вириниз ван чкIай. 3. пер. буш, зурба, яцIу (гафар).
громкость, -и-
громогласный; кр. ф. -сен, -сна-
громоздить, -зжу, -здит-несов. сад садал вигьин, сад садал хкажна эцигун, гьамбар авун.
громоздиться, -зжусь, -здится-несов., разг. хкаж хьана (са ккуьнал) ацукьун, акьахна ацукьун.
громоздкий; кр. ф. -док, -дка-залан, зурба.
громоотвод, -а-цIайлапан алуддайди (дараматар цIайлапандин цIукай хуьн патал къавал акIурнавай ва симиналди вич ччилихъ галкIурнавай ракь).
громче, сравн. ст.-
громыхать, -аю, -ает-несов. 1. гугрумар авун; къукърумар авун. 2. чарахъ-парахъ авун (арабади).
гроссмейстер, -а-
грохнуть, -ну, -нет-разг. пахърахъна (чахърахъна, гугрумна) вигьин.
грохот, -а-гугрум.
грош, -а, тв. -ом-зур кепек.
грошовый-1. лап ужуз. 2. лап усал; кепекдик квачир.
грубеть, -ею, -еет
грубить, -блю, -бит
грубиян, -а-векъивал (тербиясузвал, тербиясуз рахунар) ийидай инсан.
грубоватый-
грубость, -и-кубутвал.
грубый; кр. ф. груб, груба, грубо, грубы-кубут.
груда, -ы-хара, кIунтI (шейэрин).
грудастый-
грудинка, -и-хурун як; хурун якIукай чрай жарковдин кIус.
грудной-хурун.
грудь, -и и -и, предл. в (на) груди, мн. -и, -ей-хур.
груз, -а-ппар, йуьк.
груздь, -я и -я, мн. -и, -ей-м недай къарникъуз.
грузило, -а-залан затI (кIизрияр кьадай рапунихъ гилигдай).
грузинка, -и, р. мн. -нок-
грузинский (к грузины и Грузия)-1. Грузиядин (Гуржистандин). 2. гуржийрин, гуржи; грузинский язык гуржи чIал.
грузить, гружу, грузит-несов. йуьклемишун, ппар ягъун.
грузный; кр. ф. -зен, -зна, -зно, грузны-1. залан зурба (шей). 2. заландиз юзадай, яцIу (инсан).
грузовик, -агрузовик, ппар чIугвадай автомобиль.
грузовой-1. ппарарин; ппарцин. 2. ппар чIугвадай.
грузчик, -а-
грунт, -а, предл. в (на) грунте и в (на) грунту, мн. -ы, -ов и -ы, -ов
грунтовка, -и, р. мн. -вок
группа, -ы
групповой-группадин.
грустить, грущу, грустит-несов. гъам чIугун, хажалат чIугун, пашман хьун, сефилвал авун.
грустно, нареч. и в знач. сказ-
грустный; кр. ф. -тен, -тна, -тно, грустны-сефил, пашман; сефилвал квай; сефилардай, пашманардай.
грусть, -и-сефилвал.
груша, -и, тв. -ей-1. чуьхвер. 2. чуьхвер ттар.
грушевый-чуьхверин.
грыжа, -и, тв. -ей-мед. руфун аватун (са орган, са рад руфунин бушлухдай акъатна хамуник аватун).
грызть, -зу, -зёт; прош. грыз, грызла-несов. 1. саралай авун; жакьун; чакъвалай авун. 2. пер. жакьун, гъуьнтI гун.
грызун, -а-саралайдайди, чакъвалайдайди (гьайван, мес. кьиф ва мсб).
грымза, -ы-
грядка, -и, р. мн. -док-1. лак (бустандин). 2. къегъ; грядки къекъер, къвалар (арабадин).
грязевой-1. палчухдин, палчух гадардай (вулкан, кудай дагъ). 2. палчухдин; грязевая ванна дарман жедай (азарлуди сагъардай) палчухдин ванна.
грязи, -ей (лечебное средство)- азарлудаз дарман жедай палчух.
грязища, -и, тв. -ей-
грязно, нареч. и в знач. сказ.-
грязнуля, -и, р. мн. -уль и -улей, м. и ж.-м и ж разг. чиркин, кфир; къеркъетI (инсан).
грязный; кр. ф. -зен, -зна, -зно, грязны-1. палчух (кьар, кьуруш) авай (мес. рехъ). 2. чиркин, кьацIай; кфир 3. кьалу, рагъул (мес. яд). 4. чиркер, чиркин ятар цадай; зирзибилдин (мес. ведре). 5. пер. мурдар, пис, алчах (кар, теклиф).
грязь, -и, предл. в грязи; но: Чёрная Грязь (населенный пункт)- палчух, кьар, кьуруш.
грянуть, -ну, -нет-однокр. 1. ван авун, ван акъатун (мес. тфенгдин, музыкадин). 2. пер. къупмиш хьун, башламиш хьун (дяве).
губа, -ы, мн. губы, губ, губам-пIуз.
губастый-разг. еке пIузарар авайди.
губитель, -я-м телефдайди; гьелекдайди; тергдайди.
губить, гублю, губит-несов. телеф авун, терг авун; чIурун; зарар гун.
губища, -и, тв. -ей-
губка, -и, р. мн. губок-гъвечIи пIуз.
губной-1. пIузаррин, пIузарриз ядай (мес. ранг). 2. пIузаррин (мес. сес).
гудеть, гужу, гудит-несов. 1. гув-в-в авун, гув-в-дин ван гьатун. 2. сиристав (гудок) ягъун (фабрикди, заводди).
гудок, гудка-сиристав.
гул, -а-яргъай къведай гужлу ван; дерин къалин сес, чIижерин кулуни ийидай хьтин ван.
гулкий; кр. ф. -лок, -лка, -лко-1. гужлу ван гьатдай (мес. са чка, кIвал). 2. яргъаз фидай (ван); ван яргъаз фидай; гум-гум ийидай.
гуляка, -и, м. и ж.-ж разг. кефчи, кеф чIугваз гьатдайди; ява.
гулянка, -и, р. мн. -нок-разг. кефинин межлис.
гулянье, -я-халкьдин сейир, шадвилин сувар, гулянье, къекъуьнар.
гулять, -яю, -яет-несов. 1. къекъуьн; сейир авун: гьакI къекъуьн. 2. разг. кеф чIугун, кеф чIугваз шадвилер авун.
гуляш, -а, тв. -ом-бугъламишай якIун кIусарикайни картуфрикай ибарат хуьрек.
гуманизм, -а-14-16 -виш йисара инсан идеядин рекьяй феодализмдин ва католикрин клисадин бухаврикай-ракьарикай азад авун патал тухвай гьерекат.
гуманист, -а-гуманизмдин терефдар кас; илимлу, азад фикир ийидай, инсан кIандай кас.
гуманитарий, -я-
гуманитарный-инсандин ва культурадин гьакъиндай авай илимрикай тир.
гуманность, -и-гуманиствал.
гуманный; кр. ф. -анен, -анна-инсан кIани, инсандин гьалдикай, дердиникай хабар кьадай, инсанвал авай.
гуманоид, -а-
гундосить, -ошу, -осит-
гурман, -а-зериф ва лезетлу хуьрекрал рикI алайди.
гуру, нескл., м.-
гурьба, -ы-кIеретI, кIватIал; итти гурьбой кIеретI хьана фин.
гурьбой, нареч.-
гусеница, -ы, тв. -ей-квак.
гусеничка, -и, р. мн. -чек
гусеничный-1. зоол. кукран; цIарнахдин (чепелукьдин шарагдин). 2. тех. гусеницадин; гусеница алай, гусеницадалди фидай.
гусиный-къазран; къазарин. гусиная кожа- къазран хам хьтин хар (твар) акъатай хам.
гусли, -ей (русский муз. инструмент)-куьгьне замандин, метIерал эцигна кьве гъилин тупIаралди ядай симер алай музыкадин алат.
густеть, -еет-несов. 1. къалин хьун; къалиндиз экъечIун. 2. экьи хьун (мес. хапIа).
густой; кр. ф. густ, -а, густо, густы-1. къалин; сигъ. 2. экьи.
густонаселённый-
гусыня, -и, р. мн. -ынь-верч къаз, къазран верч.
гусь, -я и -я, мн. -и, -ей-къаз.
гуськом, нареч.-нареч. сад садан гуьгъуьна цIиргъина аваз.
гуттаперчевый-гуттаперчадин, гуттаперчадикай авур.
гуща, -и, тв. -ей-1. хурх; лемкье; кIане ацукьнавай экьиди. 2. лап къалин чка, яцI (мес. тамун).
гуще, сравн. ст.-гьекьивал
гюмринец, -нца, тв. -нцем-
гюмринский (от Гюмри)-
гяур, -а (у мусульман: иноверец)-